शिक्षिका उत्पादनमा निजी प्रयास

गाउँ छिरेको काठमाडौं

काठमाडौं एउटा बुझिनसक्नुको रहस्य हो । देशभरबाट आउने मान्छे यो गर्तमा भासिन्छन् र अटाउँछन् । काठमाडौं दिन-प्रतिदिन बुझ्न नसक्नेगरी दुरुह र झन्-झन् दुरुह हुँदै गएको छ । यो रहस्य गर्तमा सपना यात्रा गरेर भीडभाड र कोलाहलमा रमाउने हजारौं-लाखौं छन् । हिन्दुहरूको मात्रै भनेर व्याख्या गरे पनि दशैंमात्रै यस्तो एउटा पर्व हो, जसले वर्षैसाल गर्तको दलदलबाट केही दिनलाई छुटकाराको अवसर दिन्छ । राजधानी भासिएका ती हजारौं हुत्तिएर गाउँ पुग्छन् । वर्षमा यही एकपल्ट काठमाडौं सुनसान भएर देशभर छरिन्छ । काठमाडौंका घर, सडक, पार्क, रेस्टुरेन्ट सबैले केही दिन कोलाहलमय भीडभाडबाट फुर्सद पाउँछन् । र सहरचाहिँ कुनै निर्जन गाउँजस्तो एकान्त हुन्छ ।

यतिखेर दशैंका लागि धेरैले गाउँ टेकिसके । कतिचाहिँ कलंकी, कोटेश्वर वा बल्खु नाकातिर पुटुक्क कसिलो पुन्टे झोला लिएर घर जाने सवारी कुरिरहेका छन् । कोही हतारिएर विमानस्थलतिर कुदिरहेका छन् । तिनका झोलामा 'काठमाण्डुको कोशेली' छ, एकथान मोबाइल, एकसरो लुगा, केही मरमसला । काठमाडौं यसरी छरिएर ७५ जिल्लाका ३ हजार ९ सय गाविसका प्रायः सबै टोल, नगर र बस्तीमा पुगेको छ । प्रत्येक गाविस/टोलको एउटा मान्छे काठमाडौं छ । प्रत्येक दशैंमा गाउँका नदी, बगर, आली र पाखापखेरामा काठमाडौंको धूवाँ-धूलो टक्टकिन्छ ।

काठमाडौंले व्यक्तिलाई 'मान्छे' बन्न, छुट्टै पहिचान बनाउन र अवसरको खोजी गर्न सघाउँछ भन्ने अपेक्षा धेरैको छ । पछिल्लो केही वर्षदेखि संघीयताको चर्चामा रमाइरहेको काठमाडौंमा सामान्य मजदुरी गर्नेदेखि देशको नीति बनाउनेसम्म छन् । उनीहरू सिंहदरबार वा कुनै तारेहोटलमा बस्छन् र गाउँ विकासको योजना बुन्छन् । काठमाडौंसित देशका झन्डै ३ करोड नागरिकको भविष्य कस्तो बनाउने भन्ने शक्ति छ । तिनलाई कता डोर्‍याउने वर्षौंदेखि त्यसको लगाम आफ्नो हातमा समातेर बसेको छ, काठमाडौं । कान्तिपुरबाट